فیستول مقعد
فیستول مقعد یکی از بیماری های مقعد می باشد که می تواند با درد غیر قابل تحملی همراه باشد ، پزشکان به هر نوع ارتباط غیر طبیعی یا مجرای ارتباطی بین دو اندام مختلف یا دو بخش جداگانه از بدن فیستول میگویند. این عارضه یک تونل کوچک غیرطبیعی در پایان راست روده است که این تونل یا کانال کوچک در سطح خارجی پوست ظاهر می شود. همانطورکه گفته شد فیستول یک اتصال غیرطبیعی میان دو سطح یا دو بافت بدن است. در فیستول این ارتباط غیر نرمال بین دیواره ی مخاطی درون کانال مقعد و پوست نزدیک مقعد ایجاد می شود.
علائم بیماری فیستول
به علت اینکه فیستول یکی از بیماری های مرتبط با نشیمنگاه است و هرگونه تغییر کوچکی در نشیمنگاه درد و نشانه خاصی دارد ، فیستول مقعد نیز دارای نشانه هایی برای تشخیص بهتر است. از نشانه های فیستول می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- درد در ناحیه مقعد
- التهاب پوست اطراف مقعاد
- خارش مقعد و اطراف آن
- خروج ترشحات بد بو از نزدیکی مقعد
- بی اختیاری در دفع مدفوع و گازمعده
- مشاهده سوراخ یا کانال فیستول
- خروج ترشحات خون آلود از اطراف مقعد
- خروج ترشحات چرکی از اطراف مقعد
موارد بالا از شایع ترین علائم بیماری فیستول هستند.
پیشگیری از ابتلا به بیماری فیستول مقعدی
در حال حاضر روش های مشخصی به منظور جلوگیری از ابتلا به فیستول مقعدی ، وجود ندارد ؛ اما در حالت کلی با رعایت برخی از نکات می توان این بیماری را کنترل کرد ، برخی از این موارد عبارت اند از :
- داشتن رژیم غذایی سالم و سبک زندگی صحیح
- رعایت بهداشت فردی
- عدم رابطه جنسی از طریق مقعد
بیماری فیستول مقعد به مرور زمان دچار پیشرفت می شود و در مواقعی که پیشرفت بسیار زیاد باشد سوراخ فیستول نیز عمیق تر می شود. عمیق تر شدن سوراخ فیستول یکی از علائم پیشرفت است و تمامی موارد ذکر شده بالا در صورت پیشرفت بیماری فیستول به حاد ترین شکل ممکن بروز می کنند. بیماری های نشیمنگاهی اهمیت زیادی دارند زیرا هر گونه بیماری در اطراف مقعد حتی جزئی ترین آن ، با درد همراه است. درد ناحیه مقعد باعث می شود تا افراد هنگام نشستن یا برخاستن ، که هر دو از فعالیت های روزمره هستند ، دچار مشکل شوند و با هر نشست و برخاست ، درد را در نشیمنگاه خود احساس کنند. به همین دلیل در صورت وجود هر گونه دردی در ناحیه مقعد یا بروز تغییرات غیر طبیعی در اطراف مقعد حتماً به یک جراح متخصص مراجعه کنید.
انواع فیستول مقعد
بیماری فیستول مقعد ، طبق چند اصول هم چون میزان پیشرفت بیماری ، ناحیه درگیر با بیماری ، میزان نزدیکی فیستول به ناحیه دریچه های کانال مقعد و غیره به چند نوع تقسیم می شود ؛ که در ذیل به آن ها اشاره شده است :
- فیستول اکسترا اسفنکتریک
- فیستول سوپر اسفنکتریک
- فیستول ترانس اسفنکتریک
- فیستول اینتر اسفنکتریک
- فیستول زیر مخاطی
فیستول اکسترا اسفنکتریک ( Extrasphincteric ) :
این نوع از فیستول ، از ناحیه راست روده ( راست روده ، بخشی از روده بزرگ می باشد. ) آغاز شده و به سمت پایین کشیده می شود ؛ لازم به ذکر است که فیستول اکسترا اسفنکتریک ، از خطوط دندانه دار ( غدد مقعد ، درون خطوط دندانه دار قرار دارند. ) به وجود می آید ؛ علاوه بر آن احتمال ایجاد این نوع از فیستول ، به علت بروز برخی از بیماری ها هم چون کرون یا بیماری های التهابی همانند آپاندیس ، آبسه و غیره نیز وجود دارد.
فیستول سوپر اسفنکتریک ( Suprasphincteric ) :
فیستول سوپر اسفنکتریک ، نوعی از فیستول مقعد می باشد که از ناحیه میانی عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی آغاز شده و به سمت بالا کشیده می شود ؛ لازم به ذکر است این نوع فیستول ، از میان عضلات پوبورکتالیس عبور کرده و درناحیه خروجی مقعد بروز می یابد.
فیستول ترانس اسفنکتریک ( Transsphincteric ) :
فیستول ترانس اسفنکتریک ، یکی از انواع فیستول بوده که در ناحیه میانی عضلات دریچه درونی ، خارجی و پشت مقعد آغاز شده و از میان عضله اسفنکتر خارجی عبور کرده و در نواحی از پوست اطراف مقعد خارج می شود.
فیستول اینتر اسفنکتریک ( Intersphincteric ) :
فیستول اینتر اسفنکتریک ، نوعی از فیستول مقعدی می باشد که از ناحیه میانی عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی آغاز شده و پس از عبور از عضله اسفنکتر داخلی ، در نواحی نزدیک به ناحیه مقعد خارج می شود.
فیستول زیر مخاطی :
این نوع از فیستول های مقعدی ، به شکل سطحی از نواحی زیر مخاط عبور می کنند.
روش های تشخیص فیستول مقعد
متخصص با معاینه نواحی اطراف مقعد به وجود بیماری پی خواهد برد. آنچه که تعیین می کند شما به این عارضه مبتلا هستید ، وجود مجرای فیسول بر پوست ناحیه نشیمنگاه می باشد. در ادامه برای اینکه میزان پیشرفت بیماری مشخص شود ، پزشک عمق و جهت فیستول را بررسی خواهد کرد. در بسیاری از موارد ، خروج مایعاتی از ان مشهود می باشد. در برخی موارد گزارش شده است که فیستول مقعد به سطح پوست نرسیده است در این صورت پزشک با انجام ارزیابی های دیگری به وجود و درمان بیماری پی می برد. این روش ها عبارتند از :
- آنوسکوپی : ارزیابی که در آن پزشک با استفاده از ابزار مخصوص درون مقعد و رکتوم را مشاهده می کند.
- سونوگرافی یا ام آر آی مقعدی : در برخی موارد پزشک محض اطمینان از نتایج گزارش شده ، انجام سونوگرافی یا ام آر آی مقعدی را به شما توصیه می کند.
- معاینه مستقیم : در موارد نادر پزشک برای تشخیص فیستول مقعد ، بیمار را در اتاق عمل به طور مستقیم معاینه می کند. این نوع ارزیابی با نام معاینه بیهوشی نیز شناخته می شود.
در مرحله بعدی ، پس از کشف فیستول ، می بایست آزمایش های دیگری انجام دهید که تعیین کند آیا بروز این بیماری از بیماری کرون می باشد یا خیر. حدود 25 درصد از افراد مبتلا به کرون ، به فیستول نیز دچار می شوند. کولونوسکوپی (بررسی از طریق ابزار منعطف که از طریق مقعد وارد روده بزرگ می شود ) و اشعه ایکس دو آزمایش تجویز شده برای تشخیص این موضوع می باشند.
ایا فیستول مقعد طی یک مراحل درمان می شود؟
اغلب جراحی ، پاسخ مناسبی به درمان این بیماری می باشد بعد از اینکه جراحی به اتمام رسید لازم است ، به مدت مشخص در اب گرم بنشینید. این نوع استحمام که حمام ستیز (نشیمن) نام دارد تاثیر بسزایی در روند بهبود خواهد گذاشت. برای اینکه اجابت مزاج شما با مشکل مواجه نشود لازم است از نرم کننده های یا ملین های مدفوع استفاده کنید. در دوران نقاهت برای اینکه متوجه دردی نشوید ، ممکن است برای شما اسپری لیدوکائین و قرص مسکن تجویز شود. بیاد داشته باشید که استفاده بی رویه از اسپری برای شما مضر خواهد بود.
درمان بیماری فیستول مقعد
با توجه به پیشرفت بیماری ، روش درمان تعیین می شود. در بیمارانی که فیستول در مراحل اولیه است از لیزر برای درمان استفاده می کنند ولی در برخی دیگر از بیماران تنها راه درمان استفاده از روش جراحی است. به همین دلیل در ابتدا باید مشخص شود که بیماری فیستول در چه مرحله ای است و سپس با توجه به پیشرفت بیماری ، بهترین روش درمان آن مشخص شود.
بعد از درمان فیستول
پس از درمان فیستول ، به طور معمول بیماران نیازی به بستری ندارند و همان روز از بیمارستان ترخیص می شوند. هرچند درمان فیستول های بدخیم نیاز به بستری بیمار دارد تا مراقبت های بیشتری توسط پرستارها صورت گیرد.
- بعد از ترخیص ، نکاتی وجود دارد که رعایت آن ها در روند بهبودی تاثیر مثبتی دارد.
- داروهایی که بهترین متخصص بیماری های مقعدی در تهران ، تجویز کرده را به طور مرتب و راس ساعت مصرف نمایید زیرا داروهای تجویز شده برای کاهش درد نیز موثر هستند.
- تعویض پانسمان از دیگر مواردی است که در درمان فیستول مقعد ، باید به آن توجه ویژه ای داشته باشد زیرا تعویض پانسمان از بروز عفونت جلوگیری می کند.
- از رژیم غذایی سالم استفاده کنید ، غذاهای پرفیبر و ملین که در کاهش یبوست تاثیر دارند را به طور فراوان در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- بعد از درمان فیستول ، توصیه می شود 3 بار در روز به مدت 15 دقیقه حمام نشسته داشته باشید زیرا سرعت بهبود زخم ها را افزایش می دهد.
- برای اینکه میزان فشار به زخم را کم کنید از بالش های نرم ، هنگام نشستن استفاده کنید.
پس از درمان با بهترین فلوشی فوق تخصصی کلورکتال در تهران ، در ارتباط باشید و برای بررسی وضعیت بهبودی حتماً پیگیری های لازم را داشته باشید و به مطب پزشک متخصص تان مراجعه کنید.
چه کسانی در خطر ابتلا به این بیماری هستند ؟
هر شخصی با بیماری های زمینه ای و شرایط مقعدی نامناسب می تواند به فیستول مبتلا شود. اما بررسی ها نشان می دهد این بیماری در افراد بین 30 تا 50 سال بیشتر اتفاق می افتد. همچنین افرادی که به آبسه دچار شده اند و اقدام درمانی صحیحی برای آن انجام نشده باشد ، بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند و در نهایت افراد مبتلا به عفونت های مقاربتی به صورت قابل توجهی در خطر ابتلا به فیستول مقعدی قرار دارند.
علت به وجود آمدن فیستول مقعدی
غدد متعددی در ناحیه مقعد وجود دارند که ترشحات خود را در حالت عادی به داخل کانال مقعدی می ریزند. در شرایطی که مسیر خروجی این غدد مسدود شود منجر به ایجاد عفونت و چرک می شود و در نهایت از طریق یک کانال باریک به سطح پوست راه پیدا می کنند. پزشکان دلایل زیادی را برای ایجاد فیستول مقعد در نظر می گیرند :
- آبسه مقعدی که با عفونت گسترده و تخریب بافت ها در سطح بدن ظاهر می شود.
- التهاب دیواره روده بزرگ که ناشی از بیماری کرون می باشد.
- التهاب و تورم کیسه های کوچکی که در دیواره روده بزرگ قرار گرفته و ناشی از دیورتیکولیت روده می باشد.
- ابتلا به بیماری هایی مانند کلامیدیا و سیفلیس
- زایمان طبیعی سخت نیز می تواند یکی از عوامل ایجاد کننده فیستول باشد.
- سیستم ایمنی ضعیف
- عفونت روده ها
- تروما و پارگی ناحیه مقعد
- ایجاد تومورهای متعدد و یا سرطان راست روده در انتهای روده بزرگ
آیا می توان جراحی فیستول و آبسه را به صورت همزمان انجام داد ؟
در برخی شرایط ممکن است جراح ترجیح دهد آبسه مقعدی ابتدا تخلیه و درناژ شود و سپس برای انجام جراحی فیستول مقعدی اقدام شود. در برخی شرایط خاص نیز می توان به صورت همزمان این دو عارضه را با لیزر درمان کرد. در صورتی که سوراخ داخلی فیستول مشخص و قابل تشخیص باشد ، می توان فیستول و آبسه را همزمان جراحی نمود.
بعد از انجام جراحی برای رفع فیستول های مقعدی چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟
پس از انجام جراحی، زمانی که به منزل برگشتید، باید حتما تمامی دستورات و مراقبت هایی که توسط پزشک متخصص به شما داهد شده را دنبال کنید. این مراقبت ها ممکن است رژیم غذایی، ورزش یا محدود کردن فعالیت های روزانه است تا فرایند درمان و بهبودی شما را افزایش دهد. اما در صورتی که یک یا چند مورد از عوامل زیر را تجربه کردید، فورا با پزشک متخصص خود تماس گرفته و او را در جریان قرار دهید.
- درد
- تب
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش قدرت کنترل مدفوع
- قرمزی مقعد
- تورم در محل جراحی
- تورم غدد لنوافی کشاله ران
سوالات متداول در رابطه با فیستول مقعدی :
- آیا فیستول مقعدی بیماری جدی و خطرناکی است؟
فیستول مقعدی می تواند مشکلات و ناراحتی های زیادی برای فرد ایجاد کند و در صورتی که راه های درمان آن را در پیش نگیرید، ممکن است درگیر عوارض بد و خطرناکی شوید. بعضی از مواقع فیستول می تواند موجب ابتلا به عفونت های باکتریایی گردد که سپسیس یا گَند خونی (بیماری ای که می تواند باعث افت فشارخون، آسیب به ارگان ها و اعضای بدن یا حتی مرگ شود) را به همراه دارد.
- آیا فیستول نشانه بروز سرطان است؟
فیستول مقعدی را به سختی می توان نشانه ای برای ابتلا به سرطان در نظر گرفت. اما در صورتی که برای مدت زمان طولانی ای درمان نشده باقی بماند ممکن است باعث بروز سرطان شود.
- آیا فیستول مقعدی خودبه خود درمان و برطرف می شود؟
در برخی مواقع فیستول مقعدی با گذشت زمان بسته می شود اما بعد از مدتی، مجددا باز می شود. در واقع این بیماری به خودی خود رفع نمی شود و برای برطرف شدن ، به درمان تخصصی نیاز دارد.
- جراحی رفع فیستول مقعدی چه مدت طول می کشد؟
معمولا انجام جراحی برای رفع این بیماری ، حدودا 30 تا 60 دقیقه زمان می برد. اما عواملی مانند نوع ، شدت بیماری،شیوه و متد جراحی می توانند بر مدت زمان جراحی به طور مستقیم اثرگذار باشند.
- آیا در صورت ابتلا به فیستول حتما باید برای درمان اقدام کنیم؟
فیستول های مقعدی را نباید به هیج عنوان بدون درمان رها کرد. این مشکل می تواند موجب خونریزی، بی اختیاری مدفوع، عفونت پوست یا گندخونی گردد.
